Jak zdiagnozować menopauzę? Jakie badania zrobić, żeby się przekonać czy przechodzisz transformację menopauzalną? Czy badania hormonalne mogą potwierdzić że już niedługo pojawi się ostatnia menstruacja?
Menopauza to słowo parasol, pod którym kryje się wszystko co jest z menopauzą związane, głównie jej symptomy i czas ich trwania. Menopauza to tak naprawdę ostatnia w życiu miesiączka kobiety. Trudno ją przewidzieć a o tym, że to była ostatnia w życiu menstruacja dowiesz się dopiero wtedy, gdy od ostatniego krwawienia minęło 12 miesięcy. Wtedy jesteś w stanie postmenopauzy.
W pytaniu “jakie badania na menopauzę” kryje się najczęściej potrzeba potwierdzenia czy objawy, które ci towarzyszą (np. zmiany nastrojów, uderzenia gorąca, suchość pochwy, kłopoty z pamięcią, bóle stawów itd) to objaw zbliżającej się menopauzy czy może to symptomy jakiejś dolegliwości czy choroby.
Czego dowiesz się z badań hormonalnych?
Badania hormonalne nie potwierdzają perimenopauzy (transformacji menopauzalnej). Z badań hormonalnych może się dowiedzieć, że jesteś przed lub po menopauzie.
Zwróć uwagę, że w wynikach testów hormonalnych nie ma pozycji “perimenopauza” czy “transformacja menopauzalna”. Jest tylko stan “po menopauzie”. Tak naprawdę ten moment możesz określić sama. Jeśli od twojej ostatniej miesiączki upłynęło 12 miesięcy, to oznacza, że jesteś już po menopauzie.
Generalna zasada jest następująca – wraz ze zbliżaniem się do menopauzy estradiol będzie niski a FSH (hormon folikulotropowy produkowany przez przysadkę mózgową) wyższy.
FSH
Potwierdzenie menopauzy a właściwie postmenopauzy nie może się odbyć bez oznaczenia poziomu FSH. Jego poziom wzrasta, kiedy kobieta wchodzi w okres okołomenopauzalny. Po menopauzie poziom tego hormonu wynosi zazwyczaj >30 IU/l.
Estradiol
Obniżenie estradiolu możemy odczuć w postaci tzw. mgły mózgowej, problemów z pamięcią i koncentracją, obniżonego libido, utraty jędrności skóry. Niski poziom estradiolu to również uderzenia gorąca, kłopoty ze snem, nadmierna potliwość (szczególnie w nocy), suchość pochwy oraz oponka tłuszczowa w talii.
Progesteron
Innym hormonem, którego stężenie w organizmie spada w menopauzie to progesteron. Na menopauzę wskazuje wynik progesteronu w granicach 0,07-1,25 ng/ml. Obniżenie progesteronu w okresie menopauzy może powodować wahania nastrojów, stany depresyjne czy problemy z żyłami. Niski poziomu progesteronu często powoduje zatrzymanie wody w organizmie.
LH
Hormonem, którego poziom wzrasta w okresie menopauzy jest LH (hormon luteotropowy wydzielany przez przysadkę mózgową) Poziom tego hormonu w surowicy krwi lub moczu jest uzależniony od wieku i fazy cyklu, a jego poziom wzrasta w okresie przekwitania. Po okresie menopauzy wynosi zazwyczaj 42-188 IU/l.
Kiedy lekarz zleci badania hormonalne
Po 45 roku życia nie ma konieczności wykonywania badań hormonalnych dla potwierdzenia faktu, że zbliżasz się do menopauzy i nie bądź zdziwiona jeśli lekarz odmówi ci ich zlecenia. Diagnozę o tym, że jesteś w transformacji menopauzalnej lekarz stawia na podstawie twojego wieku oraz objawów z jakimi się borykasz.
Okres transformacji menopauzalnej to jest czas bardzo silnych wahań hormonów, wyniki badań mogą się znacznie różnić dzień do dnia. Wyniki z przypadkowego dnia niewiele mówią o twoim statusie menopauzalnym.
Jeśli akurat na podstawie badań hormonów okaże się, że masz niski estradiol i wysokie FSH nie zawsze to będzie oznaczać że jesteś po menopauzie. Takie wyniki mogą się pojawić np. w czasie kiedy ominęłaś, jeden czy dwa cykle mentruacyjne. Po tym czasie miesiączki mogą znowu powrócić.
Dodatkowo poziom FSH, LH i estradiolu najlepiej wykonać w 3-5 dniu cyklu miesiączkowego. Poziom progesteronu sprawdza się około 21. dnia cyklu. Jeśli twój cykl menstruacyjny zaczyna się zmieniać, trudno jest dobrze określić odpowiedni dzień na wykonanie badań hormonalnych.
Z potwierdzeniem transformacji menopauzalnej jest trochę tak jak, jakbyś oczekiwała badań hormonalnych na potwierdzenie procesu dojrzewania dziewczynki. Jeśli dziewczynka ma 11-12 lat, zaczynają jej rosnąć piersi, zaokrąglają lają się biodra i pojawiają się włosy łonowe, oczywistym jest, że wchodzi w okres dojrzewania i nie potrzeba na to żadnych badań hormonalnych. To jest naturalny, oczekiwany etap rozwoju kobiety.
Podobnie jest z kobietą po 45 r.ż., która zgłasza się do ginekologa z objawami menopauzalnymi.
Wykonanie badań hormonalnych na tym etapie ‘aby sprawdzić’ nie wniesie nic nowego do diagnozy. Badania hormonalne nie dają informacji na temat postępu lub rozwoju twojej transformacji menopauzalnej. Nie dowiesz się z nich, kiedy możesz spodziewać się ostatniej menstruacji.
Pamiętaj też, że jeśli rozważasz hormonalną terapię menopauzalną nie potrzebujesz przed jej zastosowaniem oznaczyć poziomu hormonów. Dawki hormonalnej terapii menopauzalnej nie dobiera się na podstawie poziomu hormonów.
Kiedy warto zrobić badania hormonalne?
Jeśli jesteś przez 40 r.ż. (przedwczesne wygasanie czynności jajników, tzw. przedwczesna menopauza) lub przed 45 r.ż. (wczesna menopauza) lekarz zwykle zleca badania hormonalne na potwierdzenie/wyklucznie menoapuzy.
Przedwczesna menopauza dotyczy 1% kobiet poniżej 40 r.ż., a wczesna 5% kobiet poniżej 45 r.ż. Nie można być za młodą na menoapuzę i nie powinnaś tego usłyszeć od lekarza.
W jednym i drugim przypadku zgłaszasz się do ginekologa ponieważ niepokoją cię różne symptomy, ale są to tzw. objawy niespecyficzne np. ogólne złe samopoczucie, zmęczenie, przybieranie na wadze, problemy z koncentracja i pamięcią, bóle stawów, nieregularne miesiączki itp. Takie objawy to może być menopauza ale mogą one oznaczać jakąś inną chorobę czy dolegliwość (np. choroby tarczycy, niedobór żelaza i ferrytyny, depresja).
Lekarz może i powinien zlecić oprócz rutynowych badań krwi również badania hormonalne aby upewnić się, że objawy z którymi przychodzisz kobieta nie są związane na przykład z wcześniejszą menopauzą.
A co z kobietami które właściwie przez całe dorosłe życie miały nieregularne miesiączki? Jak wtedy stwierdzić czy obecna nieregularność menstruacyjna to stary schemat czy może bardziej dotyczy transformacji menopauzalnej? W takim wypadku istotna jest ocena na podstawie objawów.
Wkładka wewnątrzmaciczna oraz tabletki antykoncepcyjne – jak poznać czy jestem w menopauzie
Jeśli używasz spirali np. popularnej Mireny i w związku z tym nie miesiączkujesz lub tylko lekko plamisz, trudno stwierdzić, czy brak miesiączkowania to efekt menopauzy czy wkładki. Podczas stosowania antykoncepcji hormonalnej w postaci tabletek pojawiają się krwawienia z odstawienia, a nie naturalne miesiączki, i dlatego nie jest możliwe stwierdzenie, kiedy pojawi się menopauza. Jednym sposobem, aby się o tym przekonać, jest odstawienie na kilka miesięcy tabletek a w przypadku spirali, jej usunięcie.
Co jednak jeśli po prostu chcesz wiedzieć czy twoje objawy są związane z transformacją menopauzalną czy może z jakąś chorobą?
Dobrze jest przyjąć zasadę domniemania niewinności wobec menopauzy a więc założyć, że to nie transformacja menopauzalna w pierwszej kolejności jest odpowiedzialna za twoje problemy ze zdrowiem.
Dlaczego?
Po pierwsze dlatego, że w wielu przypadkach zakładając, że to transformacja menoapuzalna jest odpowiedzialna za twoje złe samopoczucie, bierzesz swoje symptomy “na przeczekanie” co niepotrzebnie opóźnia właściwą diagnozę.
Po drugie, jeśli chcesz wybrać się do ginekologa aby pomógł w walce z uciążliwymi objawami menopauzy, dobrze jest mieć zrobione podstawowe badania, które wykluczają inne bardzo powszechne przyczyny złego samopoczucia dojrzałych kobiet. Idąc do lekarza z podstawowymi badaniami, skracasz czas diagnostyki i szybciej możesz uzyskać pomoc.
Warto w tym celu zrobić badania: panel tarczycowy, żelazo i ferrytynę, witaminę D3, poziom glukozy.
PODSUMOWANIE
- Po 45 r.ż. nie ma konieczności wykonywania badań hormonalnych w celu potwierdzenia transformacji menoapuzalnej. Można wykonać takie badania aby potwierdzić stan postmenoapuzalny.
- Perimenoapuzę, transformację menopauzalną lekarz ginekolog potwierdzi na podstawie wywiadu medycznego uwzględniając twój wiek i objawy, z którymi się zgłosiłaś.
- Przed 45 r.ż. badania hormonalne zlecenie badań hormonalnych pomagają stwierdzić, czy twoje objawy to wynik wcześniejszego wejścia w transformację menopauzalną czy też są związane z jakąś chorobą czy dolegliwością.
- Apteczne testy menopauzalne mają słabą wartość diagnostyczną.
.
.
